Mimo że pot jest naturalnie wytwarzany przez organizm, to u niektórych osób jego ilość znacznie wykracza poza normę. Takie dolegliwości nie tylko mogą ograniczać normalne funkcjonowanie, a nawet być powodem różnych kompleksów. Są też bardzo niewygodne z powodu konieczności częstego przebierania się, kąpania i stosowania różnych środków ograniczających potliwość. A w wielu przypadkach dolegliwości te są skutkiem poważniejszych chorób, które niejednokrotnie będą wymagały specjalistycznego leczenia.
Po co jest pot
Nasze ciało wyposażone jest w około 2 miliony gruczołów potowych, z czego najwięcej jest na czole, piersiach, wewnętrznych stronach dłoni i stóp oraz pod pachami. Dzięki nim organizm ma możliwość utrzymania prawidłowej temperatury ciała, bowiem to właśnie pot odpowiada za mechanizm termoregulacji. Gdy z jakiś powodów ciało zaczyna się nagrzewać, na przykład podczas aktywności fizycznej, to następuje też zwiększone wydzielanie potu, a ten parując obniża temperaturę. Taka sytuacja ma także w upalne dni, wtedy również gruczołu potowe zaczynają intensywnie działać. Jednak ich rola nie ogranicza się wyłącznie do ochładzania organizmu. Wydzielają one także wiele substancji, takich jak aminokwasy, sód, potas, mocznik i witaminy, a pot wraz z wydzieliną gruczołów łojowych tworzą płaszcz hydrolipidowy. Jego zadaniem jest zabezpieczenie skóry przed działaniem niekorzystnych czynników zewnętrznych oraz przed wirusami i bakteriami.
Co to jest pierwotna ogniskowa potliwość
O ile pocenie podczas wysiłku czy przy podwyższonej temperaturze jest czymś zupełnie normalnym, to pot pojawiający się w innych okolicznościach nie jest już normalny. Zjawisko to dotyka między 1 a 3 procent naszej populacji, i jest nazywane pierwotną ogniskową potliwością. W wielu przypadkach zaczyna się rozwijać już w okresie dziecięcym lub dojrzewania. Objawy tego schorzenia są bardzo specyficznej, gdyż osobom które na nie cierpią praktycznie stale pocą się określone części ciała, to znaczy pachy, stopy, dłonie, pachwiny albo skóra głowy i twarzy. Lekarze nie wiedzą do końca, co dokładnie jest powodem zwiększonego wydzielania potu, podejrzewa się dysfunkcję układu nerwowego. Często spotyka się dziedziczenie tej formy potliwości. Nie powoduje to szczególnych problemów chorobowych, ale jest bardzo uciążliwe, może powodować różnego rodzaju lęki, niepewność czy nawet depresję.
Przyczyny pocenia
Inna forma pocenia, zwana także potliwością uogólnioną wtórną, występuje znacznie rzadziej, ale jest znacznie poważniejsza z medycznego punktu widzenia. W tym przypadku podłożem powstawania nadmiernej ilości potu są choroby czy zmiany w innych obszarach organizmu, dlatego też nazywana jest postacią wtórną. Może ona obejmować całe ciało, często objawia się szczególnie intensywnie w nocy. Jednym z głównych powodów takiego pocenia są różnego rodzaju infekcje i choroby układu pokarmowego, w tym niezwykle groźna gruźlica. Nadmierna potliwość często też towarzyszy niewydolności nerek, udarom, niektórym postaciom nowotworów, reumatoidalnemu zapaleniu stawów czy chorobie Parkinsona. Objawy te obecne są też przy ciąży, w menopauzie, w cukrzycy, chorobach tarczycy a także w zaawansowanym stadium alkoholizmu. Nadmierne wydzielanie potu może też powodować nieodpowiednia dieta oraz długotrwały stres, nadmierne tempo życia i wysoka aktywność. Jeśli dzieje się to w młodym wieku, w okresie dojrzewania, to winne są niekiedy nadmiernie buzujące w organizmie hormony.
Kiedy udać się do lekarza
Duża część osób mających problemy z nadmierną ilością wydzielanego potu wybiera się do lekarza przede wszystkim z powodów higienicznych i towarzyskich. Szukają one sposobu na to, żeby zmniejszyć dolegliwości i zacząć normalnie funkcjonować. W przypadku potliwości wtórnej jej pojawienie się powinno być sygnałem do tego, że w organizmie dzieje się coś niepokojącego, co może wymagać konsultacji i być może podjęcia leczenia. Przede wszystkim niepokojące jest nagłe pojawienie się pocenia, szczególnie w starszym wieku, lub też bez wyraźnego powodu pocenie zaczyna się szybko zwiększać. Jeżeli pot pojawia się na całym ciele, występuje asymetrycznie czy objawia się głównie nocą, to też warto rozważyć wizytę u lekarza. A taka będzie niezbędna, jeśli dodatkowo będą temu towarzyszyć inne objawy, na przykład bezsenność, częste oddawanie moczu, zmęczenie, utrata wagi ciała, kaszel czy wzmożone pragnienie. Każdą potliwość u małych dzieci obowiązkowo należy zgłosić interniście.
Leczenie pocenia
Jeśli nadmierna potliwość jest wynikiem jakieś innej choroby, to leczenie przede wszystkim będzie obejmować ją. Przy otyłości potrzebne będzie więc zbicie wagi ciała, przy problemach z tarczycą unormowanie hormonów, a przy stresie i napięciu można stosować leki uspokajające. W celu zmniejszenia dyskomfortu pomocne bywają kosmetyki, na przykład antyperspiranty, które miejscowo zaburzają pracę gruczołów potowych. Lekarze w niektórych przypadkach będą też zalecali leki doustne, hamujące potliwość, oraz preparaty do użytku zewnętrznego, oparte między innymi na chlorku glinu. W trudniejszych przypadkach może też zostać przepisana toksyna botulinowa, czasowo porażająca nerwy dochodzące do gruczołów.
